آسیاب اضطراب، موهایتان را سفید می‌کند

عاطفه همایونی | شهرآرانیوز؛ صبح یک روز تعطیل وقتی مقابل آینه به ظاهرمان دقیق می‌شویم، چند تار موی سفید توجهمان را جلب می‌کند و اولین چیزی که به ذهنمان می‌رسد، این است: «پیر شده ایم.» اگر از دیدگاه علمی که تاکنون بشر به آن دست یافته است نگاه کنیم، نتیجه گیری مان درست است.

موی انسان به طور طبیعی با افزایش سن، رنگدانه‌های خود را از دست می‌دهد، با این حال وقتی یک فرد جوان موهایش سفید می‌شود، گمان می‌کنیم فشار زندگی و استرس نیز ممکن است در این اتفاق نقش داشته باشد، زیرا در بیشتر فرهنگ‌ها «پیر شدن» تاحدی برابر است با شکسته شدن و احتمالا زیر بار فشار زندگی کمر خم کردن. اما تاکنون تأثیر استرس به عنوان یک عامل اصلی در سفید شدن رنگ موها، به طور مستقیم برای انسان‌ها آزمایش نشده بود.

مو‌ها زمانی خاکستری یا سفید می‌شوند که سلول‌های رنگدانه‌ای موجود در «فولیکول»‌های آن‌ها به تدریج با افزایش سن از بین می‌روند و این بدان معنی است که دیگر سلول رنگدانه‌ای برای تولید «ملانین» وجود ندارد، با این حال برخی شواهد نشان می‌دهند که درکنار افزایش سن، عوامل دیگر نیز می‌توانند بر تولید ملانین تأثیر بگذارند. پیش از این، دانشمندان کشف کرده بودند که میان استرس در موش‌ها و سفید شدن موهایشان، ارتباطی درخور توجه وجود دارد.

اما دانشمندان با این کشف به طور قطع نمی‌توانستند نتیجه بگیرند که استرس بر تغییر رنگ موی انسان نیز تأثیر می‌گذارد، زیرا اساسا ساختار فولیکول‌های موی انسان و موش متفاوت است، بنابراین در پژوهشی جدید، محققان برای اولین بار تأثیر استرس بر سفید شدن موی ۱۴ داوطلب را بررسی کردند و دریافتند که با وجود تفاوت در ساختار موی انسان و موش، استرس بر سفید شدن موی هر دوی آن‌ها تأثیر یکسانی می‌گذارد.

این مطالعه علاوه بر تأیید اثر استرس بر سلول‌های رنگدانه‌ای مو، نشان می‌دهد که اگر افراد بعد از تحمل دوره‌ای استرس‌زا دوباره به آرامش برسند، مو‌های خاکستری یا سفیدشده به رنگ طبیعی شان برمی گردد. البته این محققان تأکید می‌کنند که اگر سفید و خاکستری شدن مو مربوط به افزایش سن افراد باشد، بازگشت پذیر نخواهد بود، با این حال این یافته‌ها می‌توانند درمورد فرایند‌های بیولوژیکی پیر شدن، چیزی‌های زیادی به ما بیاموزند.

مارتین پیکارد، دانشیار پزشکی رفتاری در دانشگاه کلمبیا، می‌گوید: «درک سازوکار‌هایی که باعث می‌شود سلول‌های رنگدانه ای، دوباره به مو‌های خاکستری بازگردند و چرخه تولید ملانین به کار بیفتد، می‌تواند سرنخ‌های جدیدی درباره تغییرپذیری روند پیری انسان و به طور کلی تأثیری که استرس بر انسان می‌گذارد، به دست دهد.»

۱۴ داوطلبی که در پژوهش اخیر شرکت کرده بودند، از نظر سلامت کلی، سالم بودند و بین ۹ تا ۶۵ سال داشتند. تفاوت این داوطلبان با افراد دیگر، این بود که آن‌ها پیش از شرکت در این پژوهش نیز، نشانه‌هایی از مو‌های خاکستری و سفید میان مو‌های رنگی شان هویدا بود. پیدا کردن ۱۴ فرد با این ویژگی، حدود ۲ سال ونیم زمان برد و همین امر نشان می‌دهد که سفید شدن مو در دوران کودکی و جوانی، نادرتر از آن است که تصور می‌کنیم.

شیوه آزمایش از این قرار بود: موی داوطلبان با یک دستگاه اسکن با وضوح بسیار، بررسی و نشانه‌های از دست دادن رنگدانه‌ها تجزیه و تحلیل شد. در بازه‌های زمانی مختلف، افراد بررسی شدند و تغییرات رنگ موهایشان با دفتر خاطراتی که قرار بود افراد در آن دوره‌های پراسترس زندگی خود را ثبت کنند، مقایسه شد. بر این اساس، محققان دریافتند که بین چرخه‌های استرس و تغییر در رنگدانه‌های مو ارتباط وجود دارد. پیکارد می‌گوید: «یکی از داوطلبان به تعطیلات رفت و پنج تار موی سفیدشده او، در طول تعطیلات دوباره رنگ تیره خود را به دست آوردند و با رنگ بقیه مو‌ها هماهنگ شدند.»

محققان با تجزیه و تحلیل صد‌ها پروتئین در داخل تار‌های مو، پیوندی میان مو‌های سفید و میزان «میتوکندری» پروتئین‌ها پیدا کردند؛ شاخصی که میزان استفاده از انرژی و استرس متابولیکی را مشخص می‌کند. با استفاده از یک مدل ریاضی و گسترش نتایج این آزمایش برای تعداد بیشتری از افراد در سنین مختلف، تیم محققان ادعا می‌کنند که مو‌های سفید و خاکستری در برخی شرایط می‌توانند رنگ طبیعی خود را بازیابند. جالب اینکه این موضوع درمورد موش‌ها صدق نمی‌کند؛ موی آن‌ها پس از سفید شدن هیچ نشانه‌ای از بازگشت سلول‌های رنگدانه‌ای را نشان نداده است.

محققان این پژوهش در جمع بندی نتیجه یافته‌های خود اشاره می‌کنند که به احتمال زیاد یک آستانه سن بیولوژیکی برای سفید یا خاکستری شدن مو وجود دارد و استرس و سایر عوامل بیولوژیکی می‌توانند زودتر از این آستانه سنی، سلول‌های رنگدانه‌ای مو را تضعیف کنند. پیکارد می‌گوید: «فکر نمی‌کنیم کاهش استرس در پیرمرد هفتادساله‌ای که سال هاست موهایش خاکستری شده اند، باعث تیره شدن مو‌های او شود یا افزایش استرس در کودکی ده ساله، کافی باشد تا موهایش در آستانه خاکستری شدن قرار بگیرند.»

منبع: ساینس الرت